Uppljóstrarinn Edward Snowden er ekki lengur með stöðu sakbornings hér á landi. Þetta kemur fram í gögnum innnaríkisráðuneytisins frá því í sumar. Það vakti á sínum tíma athygli að Snowden hefði, að mati innanríkisráðuneytisins, stöðu grunaðs manns á Íslandi í ljósi þess að hann er ekki staddur hér á landi og óvíst verður að teljast hvaða innlend lög hann gæti hafa brotið. „Þetta voru einhvers konar lögfræðilegar æfingar hjá ráðuneytinu en ég skil þetta ekki. Ég reyndi að túlka þetta en tókst ekki,” sagði Ragnar Aðalsteinsson, lögmaður Snowdens hér á landi, við tímaritið Skástrik í september í fyrra, eftir að ritið hafði greint frá stöðu Snowdens. Ráðuneytið hafði þá litið á hann sem verjanda Snowden án þess að skilgreint væri hvaða lög hann var sakaður um að hafa brotið.
Innanríkisráðuneytið lét framsalsbeiðni bandarískra yfirvalda sitja inni í ráðuneytinu án efnislegrar afgreiðslu að því er virðist mánuðum saman. Fulltrúar bandaríska sendiráðsins í Reykjavík funduðu, að minnsta kosti tvisvar, með fulltrúum utanríkisráðuneytisins vegna Snowdens og sendi ráðuneytið beiðnir þeirra áfram til innaríkisráðuneytisins til afgreiðslu. Fyrri fundur sendiráðsins var 27. júní 2013, þar sem sviðsstjóra alþjóða- og öryggissviðs var afhent bréf frá sendirráðinu og þess óskað að íslensk yfirvöld aðstoðuðu bandarísk við að hafa hendur í hári uppljóstrarans. Í byrjun júlí 2013 funduðu svo starfsmenn sendiráðsins með ráðuneytisstjóra utanríkisráðuneytisins og lögðu fram beiðni um aðstoð þar sem vitnað er til framsalssamnings Danmerkur og Bandaríkjanna, frá 1905 og 1902, og þess óskað að Snowden yrði framseldur.
Tilkynning en ekki framsalsbeiðni
Í lögum um framsal sakamanna kemur fram hvaða skilyrði framsalsbeiðnir þurfa að uppfylla til að verða teknar til efnislegrar meðferðar. Þá er vert að taka fram að ekki er hægt að framselja mann sem ekki er þegar á landinu. Það vekur því furðu að innanríkisráðuneytið hafi ekki brugðist þá þegar við kröfu bandarískra yfirvalda með því að hafna henni. Í gögnum ráðuneytisins kemur fram að innanríkisráðuneytið, sem skal efnislega fjalla um beiðni bandarískra yfirvalda, þótt utanríkisráðuneytið taki við samskiptunum, líti ekki svo á að um framsalsbeiðni sé að ræða. Skjalið sé tilkynning um væntanlega framsalsbeiðni. Þannig vitnar ráðuneytið til ákvæðis laga um framsal sakamanna sem heimilar þvingunaraðferðir ef viðkomandi yfirvöld tilkynna að þau muni krefjast framsals. Erfitt er að finna túlkun ráðuneytisins, á að ekki sé um raunverulega framsalsbeiðmi að ræða, stoð í gögnum ráðuneytisins.

Vitnað til framsals
Eins og áður segir barst utanríkisráðuneytinu a.m.k. í tvígang ósk um aðstoð við að hafa hendur í hári Snowden. Fyrra skjalið er aðeins ein síða og gæti raunar talist tilkynning um að óskað sé aðstoðar, en ekki framsalsbeiðni, enda ekki vitnað til samnings um framsal. Seinna bréfið, það sem dagsett er 2. júlí 2013, getur vart talist annað en beiðni um framsal. Vitnað er til framsalssamnings ríkjanna og þess óskað að Snowden verði handtekinn og afhentur bandarískum yfirvöldum. Skjalið virðist þannig að öllu leyti sambærilegt, utan staðbundinnna breytinga, framsalsbeiðni Bandaríkjanna sem tekin var fyrir af írska hæstaréttinum og hafnað sem ófullnægjandi. Rök hneigjast í þá átt að með túlkun sinni hafi ráðuneytið brotið á rétti Snowden enda er öllum tryggður réttur samkvæmt lögum til að grípa til varnar sem og rétturinn til málsmeðferðar í samræmi við lög. Lög um framsal kveða á um að uppfylli framsalskrafa ekki skilyrði laganna beri ráðuneytinu að hafna henni án tafar. Komist ráðuneytið hins vegar að þeirri niðurstöðu að beiðnin skuli tekin til efnislegrar meðferðar þá skal hún strax send til ríkissaksóknara sem ber að sjá til þess að nauðsynleg rannsókn fari fram þá þegar. Um leið er þeim sem óskað er að verði framseldur tryggð ákveðin réttindi til að grípa til varnar. Hvorugt er raunin í afgreiðslu ráðuneytisins. Þá sýna gögnin að ráðuneytið tók sér nokkurn tíma í að afhenda lögmanni Snowden gögn og sinnti illa skyldum sínum í þeim efnum. Við afhendingu gagnanna kom í ljós að ráðuneytið taldi Snowden til sakbornings hér á landi en frá því var eins og áður segir greint frá í september í fyrra.
Eftir bókinni á hinn endann
Losarabragur og túlkunargleði innanríkisráðuneytinu Snowden í óhag vekur athygli í ljósi þess hversu hreint var túlkað eftir bókinni á hinn endann. Snowden fól Kristnni Hrafnssyni, talsmanni Wikileaks hér á landi að koma boðum til íslenskra yfirvalda um að hann óskaði hælis hér á landi, fyrir hans hönd. Snowden var þá fastur í Rússlandi. Þá hefur Snowden lögmann hér á landi eins og víða um heim sem sinnir réttargæslu fyrir hann. Um beiðni Snowden sagði innanríkisráðherra við Fréttastofu RÚV: „Það hefur ekkert formlegt erindi borist eða formleg umsókn. Kristinn óskaði eftir að fá samtal við fulltrúa ráðuneytisins vegna málsins. Hann fékk það samtal þar sem farið var yfir málið og löggjöf hér á landi sem er mjög skýr. Hún er almenn og verður að vera þannig að allir geti treyst því að hún gildi fyrir alla jafnt.” Þá hefur RÚV eftir ráðherra í óbeinni ræðu að einstaklingar verði að dvelja í landinu til þess að þeir geti sótt um pólitískt hæli. Þar fer ráðherra með rétt mál enda er Ísland eitt þeirra ríkja sem neitar að viðurkenna rétt hælisleitenda til að sækja um hæli á ræðisskrifstofum sínum og sendiráðum. Hins vegar er ljóst að framsal fer ekki fram á einstaklingi sem ekki er á landinu en slíkt er sömuleiðis krafa fyrir efnislegri meðferð framsalsbeiðna.
Mánuðum saman
Beiðni bandarískra yfirvalda var þannig til meðferðar ráðuneytisins vikum ef ekki mánuðum saman. Ráðuneytið tilkynnir Snowden um að málinu sé lokið um miðjan júní á þessu ári. Þótt hugsanlegt sé að ráðuneytið hafi talið málinu lokið talsvert áður en Snowden var tilkynnt að virk framsalsbeiðni væri ekki í gangi gagnvart honum hér á landi má öllum vera ljóst að meðferð máls er ekki lokið fyrr en öllum málsaðilum er tilkynnt um slíkt. Það á auðvitað líka við um þann sem að er sótt. Í gögnum ráðuneytisins segir að þar sem bandarísk yfirvöld hafi ekki orðið við erindi ráðuneytisins frá 16. júlí 2013 sé málinu lokið. Bréfið er ritað 10. júní 2014, tæpu ári eftir að beiðni um framsal var fyrst lögð fram.
More is that, there are many cipla cialis italia herbal cures which provide excellent result to eliminate the problem of depression and are on medication of antidepressants should use gingko in order to enhance their sexual life. Besides, these pills also relax the body muscles and boost blood flow into particular look at this website viagra online india parts of the body. By improving the intensity of viagra viagra sildenafil orgasm, this product rejuvenate the organs. Horny goat weed- erectile aid and aphrodisiac Organic wolfberries- Rich source of carotenoids Wild Yam root- overall liver heath and lower blood cholesterol Ashwaganda root- enhances energy, stimulates sex drive and supports aging Tribulus seed- multiple usages from order cialis warfare to sex drives Roseroot- helpful in mild and moderate depression Pygeum bark- helpful in treating urinary problem Passion flower- calming effects in treatment of insomnia, anxiety and seizures Organic.
Enga umræðu
Nokkrir stjórnarandstöðuþingmenn lögðu í júlí í fyrra fram frumvarp á Alþingi um veitingu ríkisborgararéttar til Snowdens. Það eru þau Helgi Hrafn Gunnarsson, Birgitta Jónsdóttir og Jón Þór Ólafsson, þingmenn Pírata ásamt Ögmundi Jónassyni, fyrrverandi innanríkisráðherra og þingmanni VG, Páli Val Björnssyni, þingmanni Bjartrar framtíðar og Helga Hjörvar, þingmanni Samfylkingarinnar. Frumvarpið sem lagt var fram með skömmum fyrirvara á sumarþingi fékk ekki efnislega afgreiðslu enda slíku hafnað af fulltrúum meirihlutans í atkvæðagreiðslu á þingi. Um svipað leyti var Snowden veitt tímabundið landvistarleyfi í Rússlandi. Leyfið var gefið út til eins árs og rennur út nú í ágúst. Anatoly Kucherena, lögmaður Snowden í Rúss- landi, staðfesti nýlegam við rússnesku fréttastöðina RT, að sótt hefði verið um áframhaldandi landvistaleyfi. Samkvæmt rússnesku fréttaveitunni Izvestia var öllum gögnum skilað til yfirvalda fyrir 30. júní á þessu ári.
Ætti að ganga frjáls
„Við erum í mikilli skuld við hann sökum tegundar uppljóstrananna,” sagði Navi Pillay, fulltrúi mannréttindaskrifstofu Sameinuðu þjóðanna, um stöðu Snowden við breska blaðið Guardian. Hún segist ekki teja að lögsækja skuli Snowden enda séu upplýsingarnar sem hann birti almenningi gagnlegar og mikilvægar. Ben Wizner, lögmaður hjá ACLU, bandarískum mannréttindasamtökum sem berjast fyrir lagalegri vernd einstaklinga í bandarísku samfélagi, hefur sagt ólíklegt að Snowden snúi aftur til Bandaríkjanna og treysti á sanngjarna málsmeðferð í því landi. „Lög þau sem eru grundvöllur ákæru gagnvart Snowden gera engan greinarmun á því að deila upplýsingum með fjölmiðlum í nafni almannaheilla og því að selja óvinveittum erlendum aðilum ríkisleyndarmál,” sagði Wizner við Guardian.
Gagnrýnir bresk lög
Snowden er afar gagnrýninn á tilraunir breskra yfirvalda til að þröngva hratt í gegnum breska þingið frumvarpi sem felur í sér jafnvel víðtækari heimildir til njósna en þegar eru til staðar í Bretlandi. Uppljóstranir Snowden hafa einmitt leitt í ljós afar víðtækar njósnir bandarískra sem og yfirvalda um allan heim. Glöggt má sjá að Bretar eru langt frá því að vera eftirbátar bandarískra yfirvalda í þessum málum. „Bandaríska þjóðaröryggisstofnunin (NSA) hefði allt eins getað skrifað drögin að þessu frumvarpi,” segir Snowden. „Þeir samþykkja svo þetta frumvarp undir yfirskyni neyðar. Hér eigum við að vera undir yfirvofandi hættu.” Áður hefur Pillay lýst yfir að hún telji óðelilegt að þröngva frumvarpi, sem veiti svo víðtækar heimildir, i gegnum þingið með hraði. „Ég á erfitt með að sjá hvernig Bretar geta réttlætt að keyra í gegn víðtæk neyðarlög. Lög sem taka varla á þeim áhyggjum sem Mannréttindadómstóll Evrópu hefur þegar lýst yfir og á meðan í gangi er ferli, af hálfu breskra yfirvalda, þar sem farið er yfir nákvæmlega þessi mál.” Í lögunum má meðal annars finna lagakvöð á fjarskiptafyrirtæki, í Bretlandi, um að þeir haldi til haga notkun viðskiptavina sinna s.s. símnotkun og vafrasögu. Þess ber að geta að æðsta dómsvald Þýskalands, Austurríkja, Búlgaríu, Kýpur, Tékklands, Rúmeníu og Slóveníu hafnað lögmæti þess að veita yfirvaldi heimild til allsherjarsöfnun fjarskipta enda talið slíkt andstætt stjórnarskrárbundnum rétti borgaranna.
Hvar stendur Ísland?
Uppljóstranir Snowden leiða í ljós að NSA heimilaði njósnir hér á landi. Einu löndin sem NSA hefur ekki heimild til að fylgjast með samkvæmt skjölunum eru Bretland, Kanada, Ástralía og Nýja- Sjáland. NSA fékk heimildina árið 2010 og snýr hún einnig að stofnunum eins og Alþjóðabankanum, Alþjóðagjaldeyrissjóðnum, Evrópusambandinu og Kjarnorkumálastofnun. Vitað er að bandarísk stjórnvöld hafa fylgst með allavega fjórum Íslendingum vegna starfa þeirra fyrir uppljóstrunarsamtökin Wikileaks. Birgitta Jónsdóttir þingkona, Smári McCarthy og Herbert Snorrason hafa öll verið undir eftirliti og til rannsóknar. Sama gildir um Sigurði Inga Þórðarsyni (Sigga hakkara) sem sem var sjálfboðaliði Wikileaks og seinna uppljóstrari FBI. Þá er ekki ólíklegt að fleiri einstaklingar, til dæmis Kristinn Hrafnsson, talsmaður Wikileaks, séu undir smásjánni. Þessir aðilar eiga hver um sig nokkur þúsund vini á Facebook. Ef tekið er tillit til sameiginlegra vina er auðvelt að mynda net úr þessum vinahópi (með þremur hoppum*) sem samanstendur af milljón einstaklingum. Það þyrfti því ekki mikið til að ná utan um alla 320 þúsund Íslendingana. Þetta miðar eingöngu við Facebook en Bandaríkjamenn fylgjast líka með Gmail frá Google, Outlook.com frá Microsoft og Skype, svo eitthvað sé nefnt.
29. greinar-hópurinn
Persónuvernd hefur frá því að fyrst var ljóstrað upp um njósnir NSA um íslenska ríkisborgara fjallað um málið á vettvangi 29. greinarhópsins. Hópnum er ætlað, í gegnum Evrópusambandið, að krefjast svara frá bandarískum yfirvöldum um njósnir á evrópskum borgurum. Í áliti hópsins frá 8. apríl eru leynilegar, viðamiklar og tilviljunarkenndar njósnir gagnrýndar og sagðar ekki samrýmast grundvallarlagareglum og verði ekki réttlætt með vísan til baráttu gegn hryðjuverkum og öðrum alvarlegum ógnum við þjóðaröryggi. „Þá er í álitinu kallað eftir auknu gagnsæi um hvernig leyniþjónustustofnanir starfa og lögð áhersla á að í aðildarríkjum mannréttindasáttmála Evrópu sé viðhaft virkt eftirlit sjálfstæðra aðila með starfsemi þeirra. Auk þess kemur fram af hálfu vinnuhópsins að Evrópureglur um vernd persónuupplýsinga heimili ekki víðtæka miðlun persónuupplýsinga til nota við slíkt eftirlit sem hér um ræðir.” Nefndin bætir við að; „söfnun upplýsinga um fjarskiptatengingar (e. metadata) geti falið í sér mikla íhlutun í réttinn til friðhelgi einkalífs, en oft megi skilja yfirvöld svo að söfnun fyrrnefndu upplýsinganna sé ekki jafnnærgöngul og þeirra síðarnefndu. Í því sambandi er í álitinu bent á að oft sé auðveldara að afla sér vitneskju um málefni einstaklinga með vinnslu á fyrrnefndu upplýsingunum, enda sé einfaldara að kerfisbinda þær heldur en innihaldsupplýsingar og um leið nýta þær til að greina sambönd, hegðun og venjur einstaklinga.”
* Chris Inglis, millistjórnandi hjá NSA, viðurkenndi í yfirheyrslum hjá bandarískri þingnefnd um njósnir NSA að fylgst væri með Bandaríkjamönnum sem væru í „neti“ grunaðra hryðjuverkamanna, þ.e. ef þeir væru „tveimur til þremur hoppum“ frá hinum grunaða. Þessi takmörkunarviðmið gilda hins vegar bara um Bandaríkjamenn en ekki Íslendinga og fólk af öðru þjóðerni. Í fréttinni er þó miðað við þessa takmörkun við mat á mögulegum njósnum hér á landi.